Post by Jonathan on Aug 13, 2004 18:29:03 GMT 1
Willows’s notes were used by Nicholas Williams in his translation of the New Testament. Please note that in his booksleeve notes Nicholas Williams refers to Wella Kerew 1650 to 1690. This is incorrect. In English his name was William Rowe but in Cornish he wrote Willow Kereve, never Wella or Kerew. However this error has been widely repeated throughout various textbooks and history books.
The Ten Commandments
A Dreylas gans Willow Kereve c1690 / Translated by William Rowe c. 1690.
This is written in Late / Modern Cornish in a non standardized spelling. Will spoke Cornish as his mamyeth (mother tongue) and wrote in the spelling of the time when Cornish speakers where few and far between, and as such spelling varied considerably, sometimes within the same document. Remember, that this also from a copy of the original written out by a non Cornish speaker in 1713.
Note that he uses the letter Z which neither UCR or Kemmyn do and he spells Kara with a K, whereas UCR would spell it with a C.
Man is written as Dean, not Den, Work is Wheele, wheal or weele instead of Whel or Hwel in Kemmyn
I have included translations of the odd words or phrases to give some idea of meaning. Also note the odd English word used.
I do admit that trying to translate this is not easy, so I apologise if I have made any mistakes
Next follows the Deege Lavarow (Decalogue) in full;
Tho ve an Arleth da Deew reg day dy meaze veza pow
Egypt ha veza choy o chee gossel.
1. Na’ra chee gowas na hene Deew poz vee.
2. Na’ra cheel geel theeze dah honen image one image a wethan na mean ew havel da traveth ol eze en neav a warrah na en ‘oare a oliaz na en Dowre in water ezeu dadn en ‘oare.
Na ra chee pledgee thenze, Rag ve da Deew honegath vedn boaze engross gen a chee ha compoza cabm with an zeera war an flehaz da an on the good children of the dridga ha bodwerha heenath a rima na geeze ort a hara ha shoya bednath war villiaw a eze ort a kara ha gweetha o lavarow.
3. Na’ra komerras hannaw Deew en vaine rag take the name of God in vain for na vedn an Arleth gon cawas en paraves rag comeras e Hanow en vaine Name in vain.
4. Pedeere da gwetha an Zeeleva bonegath blessed; whee you jorna chee ra geele wheal ha geele a peth ez theeze tha weele.
Rag an zithvaz deeth ew an Zeele an Arleth Dew: For the seventh day is the day of our Lord God eta na ra geall zorth veth a wheele, chee na tha vab son, na verth, na da dean, na da voze, na gattal, na da dean man anketh, na dra eza goye da vozou.
5. Gwra mere da zeerah ha da Dama, malga da dethow booze heer en powe reg an Taze father da Deew God ry theeze.
6. Na’ra chee latha den’eth.
7. Na’ra chee gorwetha gen gwreg tha contrevack.
8. Na’ra chee ladra.
9. Na’ra chee boaz faulz teaze bedn tha contrevack.
10. Na’ra chee covityah gwreeg da contrevack,Thou shall not covet your neighbours wife, na’m chee covityah choye da contrevack, na e gossel, na e voze, na e edgan, na e varth, na traveth al beaw life a eve.
afterwards he concludes them thus:-
Deewe acomere Massy waren ha scraffa ol da Lavarow and write all the commandments ett a gon Colonow Hearts.
An dela ra bo.
The 3rd Chapr. of Genesis.
1. Lebben an hagar-Breeve o moy foulze a vell onen vethell an Bestaz an Gweale a reege an Arleth Deew geele: Ha e a avarraze tha an Vennen, Eah! reeg Deew lawle, Che na’raze debre a kenevrah Gwethan an Looar?
2. Ha an Vennen a lavarraz tha an hagar-breeve, ni a ell debre a thore oll an Gweth an Loar.
3. Boz thort an Gwethan a ez en Crease an Loar, Deew a lavarraz, why nara debre anothe, na na’rewa e thotcha, lez why a varaw.
4. Ha an hagar-breeve a lavarraz tha’n Vennen, why na’ra seere merwall.
5. Rag Deew a ore, a en Jorna ah eve debre nothe, n’ena agoz Lagagow ra bos geres; ha why ra boaze pocara Deew a cothaz Da ha Droag.
6. Pereege a Vennin gwellas tro an wethan da rag Booze, ha derohi blonk tha’n Lagagow, ha Gwethan tha voaze desyryes tha gwelle onen feere; Hi a gomeras Radn an Haze anothe, ha rooge debre; ha a Rowze radne tha e Goore goshe, ha’g e reege debre.
7. Ha Lagagow an Gie ve gerres ha an Gie oyah teler an gye en Noath: ha an Gye a wrovas Delkyow Figgez warbarth, ha wraze tho an Gye Aprodnieo.
8. Ha an Gye a glowhas Leaufe an Arleth Deew a kerras en Looar en yeindre an Deeth; ha Adam ha e wreege a geeth tha govah thort Deraage an Arleth Deew amisk an Gweeth an Looar.
9. Ha an Arluth Deew agerias tha Adam, ha lavarraz tho tha peleha estha?
10. Ha e lavarraz, Ve a glowhas tha Leaue en Loohar; he me a Vee owne, rag theram en Noath, me goath tha govah.
11. Ha e a gowzas, p Reg laule theese tellestah en Noath? Arestah debre thort an Gwethan a reege a vee laule theeze a na wresta debre.
12. Ha an Dean a gowzas, an Venin aresta ry dha ve, hy a rose tha vy thor an Wethan, ha ve reeg debre.
13. Ha an Arleth Deew a gowzas tha an Venen, panderew hema a eze gwreze geneze? ha Venen a worebaz, An hagar-breeve a thullas Ve, ha Ve reeg debre.
14. Ha an Arleth Deew a lavarras tha an hagar-breeve, Drefen Chee tha weele hema tho Chee molithees a derez ol an Chattel ha derez kenefra Bestaz an Gweal: war tha doer Chee ra mooaze, oll Deethyow tha Vowngas.
15. Ha Ve vedn goerah zoer treeth Chee, ha an Vennen, ha treeth an haaze Chee ha e haaze hie: E ra brewi tha Pedn, ha Chee ra brewi e Gwewan.
16. Tha an Venen E cowzaz, Me vedn meare cressha tha Dewhan, ha tha Humthan; en Dewhan Che ra doone flehas: ha tha Dezeria ra voaze tha Goore, ha E ra tha rowlya.
17. Ha tha Adam E’a gowzas, dreffen Chee tha gazowaz tha Tallah tha wreege, ha reege debre thor an Wethan, a reeg a Vee lawle theeze Chee na raage debre anothe; Cushez yw an Nore rag tha Crengah; gen Dewan Chee ra debre notha oll Dethyow tha Vownyaz.
18. Spearn ha Askal ra E dry rag theeze: ha Chee ra debre a’n Lozo an Gweale.
19. En Wheeze tha godna talle Che ra debre tha Vara, tereba Chee tha traylyah tha Noare: Rag a vesta Che ve comereze: Rag douste eze, ha tha douste Che ra traylyah.
20. Ha Adam a gryaze Hanaw e Wreeg Eva dreffen o hie Damah a oll Bewjah.
21. Ha tha Adam ha e Wreeg a reeg an Arleth Deew goole bowze Crohan, ha ez goreraz.
22. Ha an Arleth Deew reeg lawle, meroyow; An Dean yw devethez pocara ha onen a nye, da othaz Dha ha Drog. Ha leben lez E ora raage e Dorn a raage ha komeraz a Weeth dore an Gwethan Bownaz, ha debre, ha bowa rag nevra.
23. Rag hedda an Arleth Deew devanas Eve a rage thoro Paraves, tha gonez an noare, thor neb veoa comeres.
24. Della E a hellaz meaze an Dean: ha E oraze Elze neeve, ha Clotha Tane reg traylya kenefra Vor, tha gweetha an Vôr an Gwethan Vownyaz.
An Duah an dridga Chaptra a Genisis,
The Ten Commandments
A Dreylas gans Willow Kereve c1690 / Translated by William Rowe c. 1690.
This is written in Late / Modern Cornish in a non standardized spelling. Will spoke Cornish as his mamyeth (mother tongue) and wrote in the spelling of the time when Cornish speakers where few and far between, and as such spelling varied considerably, sometimes within the same document. Remember, that this also from a copy of the original written out by a non Cornish speaker in 1713.
Note that he uses the letter Z which neither UCR or Kemmyn do and he spells Kara with a K, whereas UCR would spell it with a C.
Man is written as Dean, not Den, Work is Wheele, wheal or weele instead of Whel or Hwel in Kemmyn
I have included translations of the odd words or phrases to give some idea of meaning. Also note the odd English word used.
I do admit that trying to translate this is not easy, so I apologise if I have made any mistakes
Next follows the Deege Lavarow (Decalogue) in full;
Tho ve an Arleth da Deew reg day dy meaze veza pow
Egypt ha veza choy o chee gossel.
1. Na’ra chee gowas na hene Deew poz vee.
2. Na’ra cheel geel theeze dah honen image one image a wethan na mean ew havel da traveth ol eze en neav a warrah na en ‘oare a oliaz na en Dowre in water ezeu dadn en ‘oare.
Na ra chee pledgee thenze, Rag ve da Deew honegath vedn boaze engross gen a chee ha compoza cabm with an zeera war an flehaz da an on the good children of the dridga ha bodwerha heenath a rima na geeze ort a hara ha shoya bednath war villiaw a eze ort a kara ha gweetha o lavarow.
3. Na’ra komerras hannaw Deew en vaine rag take the name of God in vain for na vedn an Arleth gon cawas en paraves rag comeras e Hanow en vaine Name in vain.
4. Pedeere da gwetha an Zeeleva bonegath blessed; whee you jorna chee ra geele wheal ha geele a peth ez theeze tha weele.
Rag an zithvaz deeth ew an Zeele an Arleth Dew: For the seventh day is the day of our Lord God eta na ra geall zorth veth a wheele, chee na tha vab son, na verth, na da dean, na da voze, na gattal, na da dean man anketh, na dra eza goye da vozou.
5. Gwra mere da zeerah ha da Dama, malga da dethow booze heer en powe reg an Taze father da Deew God ry theeze.
6. Na’ra chee latha den’eth.
7. Na’ra chee gorwetha gen gwreg tha contrevack.
8. Na’ra chee ladra.
9. Na’ra chee boaz faulz teaze bedn tha contrevack.
10. Na’ra chee covityah gwreeg da contrevack,Thou shall not covet your neighbours wife, na’m chee covityah choye da contrevack, na e gossel, na e voze, na e edgan, na e varth, na traveth al beaw life a eve.
afterwards he concludes them thus:-
Deewe acomere Massy waren ha scraffa ol da Lavarow and write all the commandments ett a gon Colonow Hearts.
An dela ra bo.
The 3rd Chapr. of Genesis.
1. Lebben an hagar-Breeve o moy foulze a vell onen vethell an Bestaz an Gweale a reege an Arleth Deew geele: Ha e a avarraze tha an Vennen, Eah! reeg Deew lawle, Che na’raze debre a kenevrah Gwethan an Looar?
2. Ha an Vennen a lavarraz tha an hagar-breeve, ni a ell debre a thore oll an Gweth an Loar.
3. Boz thort an Gwethan a ez en Crease an Loar, Deew a lavarraz, why nara debre anothe, na na’rewa e thotcha, lez why a varaw.
4. Ha an hagar-breeve a lavarraz tha’n Vennen, why na’ra seere merwall.
5. Rag Deew a ore, a en Jorna ah eve debre nothe, n’ena agoz Lagagow ra bos geres; ha why ra boaze pocara Deew a cothaz Da ha Droag.
6. Pereege a Vennin gwellas tro an wethan da rag Booze, ha derohi blonk tha’n Lagagow, ha Gwethan tha voaze desyryes tha gwelle onen feere; Hi a gomeras Radn an Haze anothe, ha rooge debre; ha a Rowze radne tha e Goore goshe, ha’g e reege debre.
7. Ha Lagagow an Gie ve gerres ha an Gie oyah teler an gye en Noath: ha an Gye a wrovas Delkyow Figgez warbarth, ha wraze tho an Gye Aprodnieo.
8. Ha an Gye a glowhas Leaufe an Arleth Deew a kerras en Looar en yeindre an Deeth; ha Adam ha e wreege a geeth tha govah thort Deraage an Arleth Deew amisk an Gweeth an Looar.
9. Ha an Arluth Deew agerias tha Adam, ha lavarraz tho tha peleha estha?
10. Ha e lavarraz, Ve a glowhas tha Leaue en Loohar; he me a Vee owne, rag theram en Noath, me goath tha govah.
11. Ha e a gowzas, p Reg laule theese tellestah en Noath? Arestah debre thort an Gwethan a reege a vee laule theeze a na wresta debre.
12. Ha an Dean a gowzas, an Venin aresta ry dha ve, hy a rose tha vy thor an Wethan, ha ve reeg debre.
13. Ha an Arleth Deew a gowzas tha an Venen, panderew hema a eze gwreze geneze? ha Venen a worebaz, An hagar-breeve a thullas Ve, ha Ve reeg debre.
14. Ha an Arleth Deew a lavarras tha an hagar-breeve, Drefen Chee tha weele hema tho Chee molithees a derez ol an Chattel ha derez kenefra Bestaz an Gweal: war tha doer Chee ra mooaze, oll Deethyow tha Vowngas.
15. Ha Ve vedn goerah zoer treeth Chee, ha an Vennen, ha treeth an haaze Chee ha e haaze hie: E ra brewi tha Pedn, ha Chee ra brewi e Gwewan.
16. Tha an Venen E cowzaz, Me vedn meare cressha tha Dewhan, ha tha Humthan; en Dewhan Che ra doone flehas: ha tha Dezeria ra voaze tha Goore, ha E ra tha rowlya.
17. Ha tha Adam E’a gowzas, dreffen Chee tha gazowaz tha Tallah tha wreege, ha reege debre thor an Wethan, a reeg a Vee lawle theeze Chee na raage debre anothe; Cushez yw an Nore rag tha Crengah; gen Dewan Chee ra debre notha oll Dethyow tha Vownyaz.
18. Spearn ha Askal ra E dry rag theeze: ha Chee ra debre a’n Lozo an Gweale.
19. En Wheeze tha godna talle Che ra debre tha Vara, tereba Chee tha traylyah tha Noare: Rag a vesta Che ve comereze: Rag douste eze, ha tha douste Che ra traylyah.
20. Ha Adam a gryaze Hanaw e Wreeg Eva dreffen o hie Damah a oll Bewjah.
21. Ha tha Adam ha e Wreeg a reeg an Arleth Deew goole bowze Crohan, ha ez goreraz.
22. Ha an Arleth Deew reeg lawle, meroyow; An Dean yw devethez pocara ha onen a nye, da othaz Dha ha Drog. Ha leben lez E ora raage e Dorn a raage ha komeraz a Weeth dore an Gwethan Bownaz, ha debre, ha bowa rag nevra.
23. Rag hedda an Arleth Deew devanas Eve a rage thoro Paraves, tha gonez an noare, thor neb veoa comeres.
24. Della E a hellaz meaze an Dean: ha E oraze Elze neeve, ha Clotha Tane reg traylya kenefra Vor, tha gweetha an Vôr an Gwethan Vownyaz.
An Duah an dridga Chaptra a Genisis,